Komunikacja z pacjentem – o czym pamiętać?

Opublikowano: 08.06.19

Komunikacja z pacjentem jest niemal tak samo ważna, jak sam proces leczenia. Jednak odwiedzanie gabinetu przez różnorodne pacjentki może budzić obawę skuteczności tego działania. Czy słusznie? Zdecydowanie nie.

Gabinet ginekologiczny to miejsce, które budzi różne emocje. Zwłaszcza wśród młodych pacjentek udających się na wizytę po raz pierwszy. Ich wybór często pada na lekarza-kobietę, z którą łatwiej im zbudować nić porozumienia. Niechęć do konsultacji u mężczyzn wynika przede wszystkim z dyskomfortu towarzyszącego podczas badań jak cytologia. Jaka jest szansa na zmianę upodobań? Całkiem spora, jeżeli komunikacja z pacjentem pozwoli zbudować relację opartą na zrozumieniu i zaufaniu.

Lekarz ginekolog zajmuje wyjątkowe miejsce w życiu kobiety

Ginekolog jest ważny w życiu każdej kobiety. Niezależenie od stanu zdrowotnego, wizyta w gabinecie ginekologicznym powinna odbywać się minimum raz na pół roku, począwszy od osiągnięcia 16 roku życia. Rolą ginekologa nie jest tylko leczenie dolegliwości układu płciowego, ale także profilaktyczne badania umożliwiające wykrycie dolegliwości na wczesnym stadium czy edukowanie z zakresu antykoncepcji lub samobadania. Niezależnie od celu wizyty, konsultacja w gabinecie ginekologicznym pozostaje wyjątkowo stresującym przeżyciem dla wielu, nie tylko młodych kobiet. Jaka jest na to recepta?

Komunikacja z pacjentem – dlaczego jest tak istotna?

Największym wyzwaniem, budzącym dyskomfort, podczas wizyty ginekologicznej jest badanie narządów płciowych oraz rozmowa o krępujących zagadnieniach. Stany zapalne, nieprzyjemne dolegliwości, a czasem nawet antykoncepcja bywają zagadnieniami, podczas których wiele kobiet nie czuje się dobrze. Ułatwić to może podeście lekarza, który w trosce o komfort psychiczny pacjentki powinien się wykazywać dużą dozą empatii, budzącej zaufanie. Zarówno komunikacja werbalna, jak i sygnały niewerbalne mają istotny wpływ na treść, jaka dociera do pacjentki.

Jaki wpływ na leczenia ma komunikacja?

Komunikacja z pacjentem jest szalenie istotna. Oddziaływanie psychologiczne, jakie wytwarza zrozumienie oraz empatia ze strony lekarza mają ogromny wpływ na samopoczucie pacjentki. Pośrednie skutki dolegliwości układu płciowego, jakimi mogą być strach, złość, a w skrajnych przypadkach nawet depresja skutecznie eliminuje rozmowa oraz okazane w ten sposób wsparcie.

Według badań przeprowadzonych w Stanach Zjednoczonych pacjent przed wizytą ma przygotowane średnio cztery pytania na temat swojego stanu zdrowia. Podczas konsultacji udaje mu się zadań jedynie jedno lub dwa z nich. Daniel Goleman – amerykański psycholog – uważa, że lekarz przerywa pacjentowi po około 18 sekundach jego wypowiedzi. Zaburzona funkcja aktywnego słuchania może wzbudzić w pacjencie poczucie niezrozumienia jego dolegliwości, a w efekcie uwydatnić psychiczne skutki choroby. 

Zasady prawidłowej komunikacji

Prawidłowa komunikacja z pacjentem ułatwia zdobycie zaufania oraz nawiązanie zdrowych relacji lekarz-pacjent. Uwzględnienie wszystkich elementów odpowiadających za poczucie komfortu pacjenta może być wymagającym zadaniem, jednak warto wdrożyć najistotniejsze z nich:

• Akceptacja – zaakceptowanie postawy pacjentki, stanu emocjonalnego czy uwarunkowań fizycznych to pierwszy krok do prawidłowej komunikacji. Podstawową zasadą ginekologa powinna być pomoc, nie ocena. 
• Empatia – umiejętność dostrzegania obaw lub schorzeń, z jakimi boryka się pacjentka, jest obligatoryjna w procesie budowania zaufania. Przyjęcie perspektywy pacjentki ułatwia lekarzowi zrozumienie problemu oraz wdrożenie właściwych działań.
• Asertywność – autorytet lekarza powinien być niepodważalny, dlatego podczas wizyt dobrze jest wyznaczyć wyraźnie granice. Historie niemające powiązania ze stanem zdrowia pacjentki czy zachowanie znacząco odbiegające od przyjętych norm mają prawo zostać wyeliminowane. Umiarkowana asertywność zapobiega stresującym, dla obu stron, sytuacjom oraz pozostawia lekarza w roli profesjonalisty, którego celem jest pomoc pacjentce. 
• Aktywne słuchanie – postawa, gesty, mimika czy pełna koncentracja na słowach wypowiadanych przez pacjenta. To wszystko definiuje umiejętność aktywnego słuchania. Lekarz, który podchodzi do rozmowy w sposób angażujący, ułatwia pacjentce otworzenie się i dotarcie do meritum problemu, z którym przychodzi. 
• Komunikacja niewerbalna – Warto pamiętać, że ponad połowa sygnałów, które są wysyłane do rozmówcy, stanowią gesty i mowa ciała. Przekazywanie zaleceń wspierane spokojnymi i stonowanymi ruchami ułatwiają pacjentce odbiór i zapamiętanie istotnych szczegółów.

Czego unikać podczas rozmowy?

Komunikacja z pacjentem to proces, który musi stale ewoluować i być dostosowywany do pacjenta. Czego innego oczekuje młoda dziewczyna podczas pierwszej wizyty, a na co innego zwróci uwagę dojrzała kobieta. Jednak niezależnie od profilu pacjentki, lekarz powinien unikać pewnych działań, które mogą zrujnować zdrową i opartą na zaufaniu komunikację.

• Posługiwanie się specjalistycznym językiem – pacjentka, która nie jest zawodowo związana z medycyną, nie zrozumie medycznej terminologii. Stosowanie fachowcy pojęć może doprowadzić do zamieszania, w efekcie, którego pacjentka może przejaskrawić objawy choroby, których nie rozumie.
• Przerywanie wypowiedzi pacjentki – pacjentka, która nie może wyrazić swoich myśli, czuje się stłamszona i niechętnie opowiada o swoich problemach. Przerywanie wypowiedzi czy dopowiadanie rozpoczętych przez pacjentkę zdań ma wyjątkowo negatywny wydźwięk, który rodzi poczucie bagatelizowania problemu oraz minimalnego zaangażowania ze strony lekarza.
• Brak lub małe zaangażowanie – lekarz wypełniający dokumenty czy zerkający na telefon sprawia wrażenie niezainteresowanego pacjentem. Nawet z pozoru nieistotne gesty, jak unikanie kontaktu wzrokowego ograniczają poczucie komfortu pacjentki.
• Nadmierne używanie trybu rozkazującego – wywieranie presji poprzez dobitne artykułowanie zaleceń, może mieć negatywny wpływ nie tylko na odbiór lekarza, ale też cały proces leczenia. Pacjentka może czuć się przytłoczona poradami wypowiadanymi w sposób rozkazujący. Wyczucie granicy pomiędzy asertywnością a rozkazywaniem, jest czasem trudne do dostrzeżenia.
• Nadmierne używanie komunałów – lekarz ginekologii powinien być specjalistą, który wspiera pacjentkę niezależnie od jej dolegliwości. Precyzyjna ocena stanu zdrowia oraz prawidłowo dobrane leczenie jest tym, czego każda pacjentka oczekuje. Lekarz, który skupia się na pocieszaniu pacjentki zwrotami, wszystko będzie dobrze, rujnuje wizerunek eksperta, kreując obraz osoby bez wiedzy i doświadczenia.

Warto pamiętać

Komunikacja z pacjentem jest procesem bardzo istotnym. Jak twierdzi dr hab. Przemysław Bąbel, istnieje wiele badań potwierdzających fakt, że sposób w jakiś jest odbierany lekarz, ma znaczący wpływ na późniejszy proces leczenia. Właściwa komunikacja nie zawsze jest łatwa. Gabinety ginekologiczne odwiedza wiele pacjentek, a każda z nich wymaga indywidualnego podejścia. Jednak zagwarantowanie profesjonalnej pomocy umożliwia nawiązanie zdrowej relacji zarówno z pacjentkami, które odwiedzają gabinet ginekologiczny tylko profilaktycznie, jak i tymi, które cierpią na poważne schorzenia narządów płciowych. 

Autor artykułu: Redakcja Meringer