Najczęściej popełniane błędy przy dezynfekcji

Opublikowano: 01.02.21

Prawidłowo przeprowadzona dezynfekcja to jedyny sposób na zapewnienie higieny i bezpieczeństwa gabinetu lekarskiego. Choć wydaje się, że cała procedura jest zupełnie oczywista – spotyka się błędy, które drastycznie obniżają skuteczność działań. To stwarza zagrożenie zarówno dla lekarza i personelu medycznego, jak i dla pacjentów.

1. Nieprawidłowe stężenie roztworu

Obliczanie stężenia roztworu może nastręczać problemy. Zawsze trzeba się kierować informacjami zawartymi na ulotce i w tabeli umieszczonej na opakowaniu. Jeżeli potrzebujemy roztwór o stężeniu 1%, to oznacza, że do spreparowania roztworu musimy użyć 1 części koncentratu i 99 części wody. Czyli potrzebujemy 10 ml koncentratu i 990 ml wody. Skrupulatność jest tutaj niezwykle ważna. Różnica nawet 1% może mieć duże znaczenie. Zbyt niskie stężenie może spowodować, że roztwór nie będzie skuteczny a mikroby jak były, tak będą w naszym otoczeniu. Efekt? Narażony zarówno personel jak i pacjenci, duże niebezpieczeństwo wdania się infekcji. Zbyt wysokie stężenie roztworu zaś może spowodować uszkodzenie narzędzi lub powierzchni.

Dużym ułatwieniem może być kupno gotowego roztworu. Taki produkt jest droższy, ale – coś za coś. W tym przypadku oszczędzamy czas potrzebny na przygotowanie roztworu oraz unikamy ryzyka popełnienia błędu przy preparowaniu roztworu.

2. Zbyt długi lub zbyt krótki czas kontaktu z roztworem roboczym

Niestosowanie się do zalecanego czasu kontaktu rekomendowanego przez producenta także może zniweczyć wysiłki czynione dla zapewnienia higieny. Zbyt krótki czas kontaktu oznacza nieskuteczność działań. Ale można też przedobrzyć. Zbyt długi czas, na przykład moczenia narzędzi w roztworze może doprowadzić do mikrouszkodzeń w powłoce galwanicznej. W konsekwencji można się spodziewać korozji narzędzi. Po upływie rekomendowanego przez producenta czasu zanurzenia narzędzi w roztworze, należy je wyjąć, dobrze opłukać pod bieżącą wodą i osuszyć. Następnym etapem czyszczenia narzędzi będzie sterylizacja.

3. Niepełne zanurzenie narzędzi w roztworze

Aby dezynfekcja była skuteczne, narzędzia muszą być zanurzone całkowicie. Służy do tego wanienka wyposażona w sito i w szczelne zamknięcie. Pojemność wanienki nie powinna być ani za duża ani za mała. Pojemność należy wybrać adekwatnie do potrzeb, czyli do ilości i wielkości narzędzi, które używamy.

4. Spryskiwanie narzędzi preparatem w sprayu jako jedyna czynność dezynfekująca

Spryskiwanie narzędzi środkami do dezynfekcji w sprayu nie powinno być traktowane jako jedyna konieczna czynność. Takie metody są dobre dla wstępnego oczyszczenia narzędzi, usuwania z nich substancji organicznych. Nie zastępują one jednak dezynfekcji poprzez zanurzenie w roztworze.

5. Błędy w myciu i dezynfekcji rąk

• mycie tylko wewnętrznej strony dłoni

Zgodnie ze sztuką – dezynfekcja powinna być poprzedzona dokładnym umyciem rąk za pomocą mydła i bieżącej wody. Częstym błędem popełnianym przy dezynfekcji jest lekceważenie tego etapu i dezynfekowanie jedynie preparatem. Wiele osób zapomina też, że ważna jest cała powierzchnia rąk, strona wewnętrzna, grzbiety dłoni, przestrzeń między palcami i nadgarstki. Ograniczenie mycia do strony wewnętrznej dłoni do błąd wynikający najczęściej z pośpiechu.

• zbyt krótkie mycie – 30 sekund to czas optymalny

Aby dłonie były naprawdę umyte, potrzeba 30 sekund. Niektórzy stosują metodę piosenki „sto lat” – odśpiewanie jej w myślach podczas mycia rąk zajmie właśnie około 30 sekund.

• kontakt z innymi przedmiotami i powierzchniami

Warto zadbać o wyposażenie łazienki i akcesoria zapewniające jak najwyższy poziom higieny. Do tego przydadzą się dozowniki na mydło w płynie, dozowniki na preparaty do dezynfekcji oraz ręczniki jednorazowego użytku. Ważne by ograniczyć konieczność kontaktu z powierzchniami przedmiotami. Kran, którego nie trzeba dotykać, bo uruchamia się dzięki fotokomórce, bezdotykowy dozownik mydła – to także nieoceniony element higieny.

• biżuteria i długie paznokcie

Ważą sprawą są także paznokcie oraz biżuteria. Na rękach poddanych dezynfekcji nie powinno być żadnych ozdób, obrączek, bransoletek, itp. Tworzą one dodatkowe powierzchnie, zakamarki, zagłębienia, pod którymi mogą gromadzić się drobnoustroje. Długie paznokcie personelu medycznego to także niedopuszczalna sytuacja. Dłonie o długich paznokciach trudniej umyć, stwarzają przestrzenie do gromadzenia się brudu i rozwoju mikrobów. Inną kwestią jest większe ryzyko mechanicznego uszkodzenia rękawiczek ochronnych przez długie paznokcie.

Polityka BBE

W 2007 roku Departament Zdrowia w Wielkiej Brytanii usystematyzował sprawę strojów pracowników medycznych, którzy mają bezpośredni kontakt z pacjentem. Ogół zasad ujętych jako „bare below the elbows” – w skrócie BBE, co oznacza „nic poniżej łokcia. W Polsce także eksperci opracowali wytyczne zgodne z tą strategią:

• bluza z krótkim rękawem – powyżej łokcia – jednodyżurowa,
• identyfikator przytwierdzony do ubrania, nie smycz,
• wykluczenie naszyjników, długich kolczyków, krawatów, słuchawek na szyi,
• włosy spięte, nie mogą opadać na ramiona,
• wyeliminowanie zegarków na nadgarstkach, obrączek, pierścionków, bransoletek,
• paznokcie krótkie, niewidoczne od strony opuszków, bez lakieru i tipsów,
• odżywki i kremy stosowane do pielęgnacji nie mogą tworzyć sztucznej powłoki na skórze i paznokciach.

Źródło: 06_2018_Medilab_MediNews_nr3.pdf

Źródło: 06_2018_Medilab_MediNews_nr3.pdf

6. Zbyt mała ilość zaaplikowanego preparatu

Aby dezynfekcja była skuteczna – preparat musi zwilżyć całą powierzchnię dłoni, nie tylko wewnętrzną stronę. Zaś wilgotność musi być utrzymana przez określony czas. Etykiety produktów i ulotki muszą zawierać takie informacje. Zbyt mała ilość preparatu, użycie go tylko na części powierzchni dłoni – nie odkazi ich skutecznie. Zapominamy często o grzbiecie dłoni, przestrzeni między palcami i o kciukach. Inne błędy to na przykład nieumyślne rozcieńczanie preparatu gdy aplikujemy go na mokre ręce. Ręce powinny być bezwzględnie suche. Aplikacja na wilgotne dłonie powoduje zmniejszenie stężenia, a skuteczność działania drastycznie się zmniejsza. Warto zwrócić uwagę przy preparatach stworzonych na bazie alkoholu, jakie jest ich stężenie. Aby preparat był skuteczny, powinien zawierać 60-80% alkoholu. Pamiętajmy o tym, że alkohol dość łatwo wyparowuje. Dlatego tak ważny jest sposób przechowywania tego rodzaju substancji. Przetrzymywanie go długi czas, nieszczelne opakowania, niedokręcona buteleczka – to wszystko powoduje, że alkoholu ubywa, stężenie spada, skuteczność preparatu obniża się.

7. Używanie produktów, których termin przydatności już minął

Termin przydatności nie wziął się znikąd. Alkohol ma tendencje do wyparowywania. Myśląc, że alkohol przecież nie może się przeterminować, jesteśmy w błędzie, bo nie tyle chodzi utratę właściwości, ale o spadek stężenia w preparacie w postaci żelu lub w sprayu. Poniżej 60% skuteczne działanie nie będzie już możliwe. Preparaty stworzone w oparciu o inne substancje mogą tracić stabilność. Wówczas tracą swoje dezynfekujące właściwości, a cała procedura staje się nieskuteczna.

Autor artykułu: Redakcja Meringer